- λεϊσμανία
- (Leishmania). Γένος μαστιγοφόρων πρωτοζώων της οικογένειας των τρυπανοσωμιδών, της τάξης των κινητοπλαστιδίων. Πρόκειται για ενδοκυτταρικά παράσιτα των ιστών των σπονδυλοζώων που μεταβιβάζονται από αιμοφάγα έντομα των γενών Phlebotomus και Lutzomyia. Συγκεκριμένα, παρασιτούν στα μακροφάγα κύτταρα θηλαστικών, όπως είναι ο σκύλος και τα τρωκτικά, καθώς και των ερπετών. Είναι παθογόνα και για τον άνθρωπο, στον οποίο προκαλούν σοβαρές ασθένειες που χαρακτηρίζονται με τη γενική ονομασία λεϊσμανίαση. Η μορφή της λ. είναι διαφορετική στη σκνίπα και στον σπονδυλόζωο ξενιστή. Στον πεπτικό σωλήνα των σκνιπών οι λ. έχουν επίμηκες, ατρακτοειδές σχήμα και εξωτερικό μαστίγιο, ενώ στα μακροφάγα των σπονδυλοζώων έχουν ωοειδές σχήμα και απουσιάζει το εξωτερικό μαστίγιο.
Η Leishmania tropica, η οποία εντοπίζεται κυρίως στην Ινδία και στη λεκάνη της Μεσογείου, είναι ενδοκυτταρικό παράσιτο των επιθηλιακών κυττάρων της επιδερμίδας και προκαλεί στον άνθρωπο χαρακτηριστικές δερματικές εξελκώσεις, που σπανιότατα παρουσιάζουν τάση επέκτασης. Η μορφή αυτή δερματικής λεϊσμανίασης είναι γνωστή ως φύμα της Ανατολής. Αντίθετα, σοβαρή ασθένεια είναι η σπλαγχνική λεϊσμανίαση ή καλααζάρ, που προκαλείται από τη Leishmania donovani, η οποία εντοπίζεται κυρίως στις θερμές περιοχές της Ασίας, στις ακτές της Μεσογείου και στη Νότια Αμερική. Το παράσιτο, αφού εισβάλλει στην κυκλοφορία του αίματος, διαβιώνει στα μακροφάγα κύτταρα του ήπατος, της σπλήνας και του μυελού των οστών, με αποτέλεσμα χρόνιο ή υποχρόνιο πυρετό, σπληνομεγαλία και διόγκωση του συκωτιού, αναιμία και λευκοπενία. Η σπλαγχνική λεϊσμανίαση, αν δεν πραγματοποιηθεί έγκαιρη θεραπευτική επέμβαση, οδηγεί σχεδόν πάντα στον θάνατο του ασθενούς.
Η Leishmania brasiliensis προκαλεί δερματικές εξελκώσεις, που έχουν έκδηλη τάση να επεκτείνονται και να πολλαπλασιάζονται, προσβάλλοντας και τους βλεννογόνους της μύτης, του στόματος και του φάρυγγα και καταστρέφοντάς τους. Η τελευταία αυτή μορφή λεϊσμανίασης είναι κοινή στη Νότια Αμερική και κυρίως στη Βραζιλία.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις ασθενών είναι περίπου 12.000.000. Η θεραπεία σε κάθε περίπτωση βασίζεται στη χρήση αντιμονιακών παρασκευασμάτων και διαμιδίνης, καθώς και στην εφαρμογή χημειοθεραπείας. Σε περίπτωση έγκαιρης έναρξης της θεραπευτικής αγωγής επιτυγχάνεται η καταπολέμηση της ασθένειας.
* * *ηζωολ. γένος παρασιτικών μαστιγοφόρων πρωτοζώων τής τάξης πρωτομονάδες.[ΕΤΥΜΟΛ. Μεταφορά στην ελλ. ξεν. όρου, πρβλ. αγγλ. leishmania < νεολατ. leishmania < W. Β. Leishman, επώνυμο Άγγλου ιατρού].
Dictionary of Greek. 2013.